Upadłość przedsiębiorstwa to problem ekonomiczny, ale też społeczny. Dlatego w sytuacji zagrożenia upadłością warto poznać zalety jakie daje restrukturyzacja.
Skutki ekonomiczne to straty w gospodarce narodowej, utrata dochodów z tytułu podatku dochodowego, obrotowego, majątkowego i innych, wzrost wypłat z tytułu świadczeń socjalnych. Upadłość przedsiębiorstwa pociąga za sobą również skutki społeczne czyli utratę miejsc pracy, wzrost liczby osób pozostających bez stałego zatrudnienia, utratę kapitału właścicieli zainwestowanego w działalność gospodarczą i biznes.
Przedstawione poniżej rodzaje upadłości wskazują, że w jej zrozumieniu należy przeanalizować w sposób szczegółowy przyczyny, aby móc w sposób jednoznaczny zidentyfikować poszczególny rodzaj upadłości. Złożoność i ważność zjawiska jakim jest upadłość przedsiębiorstwa w ekonomii wymaga od badacza podejścia całościowego i wnikliwej analizy przyczyn w kontekście otaczającej rzeczywistości.
Własny, dość ciekawy i często przywoływany w marketingu i zarządzaniu podział sytuacji przedsiębiorstw w ramach upadłości biznesowej zaproponowali B. Richardson, S. Nwankwo i S. Richardson, (1994) opisując uwarunkowania biznesowe zachodzące w przedsiębiorstwach za pomocą metafory z żabami. Wyodrębnili oni cztery różne typy bankructwa przy czym przyporządkowali odpowiednio „żaby” do opisanych sytuacji gospodarczych.
Upadłość przedsiębiorstwa
• upadłość przedsiębiorstwa "ugotowana żaba" – ten typ upadłości dotyczy przedsiębiorstw funkcjonujących na rynku od co najmniej kilku lat. Cechą charakterystyczną opisywanego przypadku jest zadowolony z siebie i bezgranicznie pewny swych decyzji zarząd. Organizacja taka jest jak ślepiec i nie zauważa zmian zachodzących w otoczeniu, przez co nie podejmuje reakcji. Zarząd bezwładnie tkwi w starych planach strategicznych, taktycznych i operacyjnych angażując się coraz bardziej w rzeczywistość która już nie istnieje. Paradygmat braku zmian i swoistej nieaktywności prowadzi, do powstania strategicznej luki między zmianami zachodzącymi w otoczeniu firmy a dryfującą w miejscu firmą. Im większa jest ta luka, tym większe jest ryzyko szybkiej upadłości przedsiębiorstwa ponieważ nawet sytuacja zagrożenia nie jest zauważalna w tej firmie;
• upadłość przedsiębiorstwa "utopiona żaba" – ten rodzaj bankructwa dotyczy firm kierowanych przez wysoce ambitnych menedżerów, zazwyczaj z przerostem ego, którzy po odniesieniu sukcesu na określonym polu są silnie zmotywowani do agresywnej ekspansji na nowe rynki i obszary działalności. U podstaw tego typu upadłości leżą arogancja zasad biznesu i nastawienie na krótkotrwały sukces. Dynamiczne rozszerzanie działalności organizacji w coraz większej ilości kierunków powoduje, że w pewnym momencie ten dodatkowy zakres operacji przedsiębiorstwa nie jest powiązany z kluczowymi zasobami, które zapewniły wcześniej sukces firmie. Mimo że bardzo często sprzedaż w takich firmach szybko rośnie, odbywa się to na przykład kosztem zmniejszania ceny produktów lub specjalnym akcjom o dużych kosztach. W tego typu upadłości załamanie się sytuacji ekonomiczno-finansowej zazwyczaj następuje nagle, ale bardzo intensywnie;
• upadłość przedsiębiorstwa "kijanka" – ten typ upadłości reprezentują firmy, które charakteryzują się trudnym lub nieudanym rozpoczęciem działalności gospodarczej. Są to zazwyczaj młode przedsiębiorstwa. Wskazuje się kilka potencjalnych przyczyn upadłości tego typu firm. Na przykład są to zwykle: zbyt optymistyczne założenia do planu dotyczącego przychodów ze sprzedaży, osiągniętych zysków, zdobycia udziałów na rynku, atrakcyjności oferty firmy, niski poziom przedsiębiorczości właścicieli lub menedżerów powoduje upadłość przedsiębiorstwa;
• upadłość przedsiębiorstwa "ropucha" – ten typ upadłości dotyczy przedsiębiorstw funkcjonujących od co najmniej kilku lub kilkunastu lat i skupiających się cały czas na odniesionym sukcesie w przeszłości. Menedżerowie charakteryzują się z jednej strony megalomanią, z drugiej strony – apatyczną reakcją na procesy zmian zachodzących w otoczeniu firmy. Kierowanie organizacją bardziej opiera się na kultywowaniu starych schematów opartych już często tylko na wierze i przekonaniach zarządu o ciągle trwającym sukcesie niż na realnych analizach sytuacji. Często się zdarza, że firmy takie przejawiają wysokie ambicje rozszerzania działalności we wszystkich możliwych kierunkach.
Restrukturyzacje
Powyższy podział dużo mówi o sytuacji przedsiębiorstw, która doprowadziła do sytuacji kryzysowej i upadłości, nic jednak w opisie powyższej klasyfikacji nie wspominają jej autorzy o restrukturyzacji, czyli możliwości opanowania sytuacji bankructwa i naprawy jej w drodze restrukturyzacji. Przecież opisane upadłości nie muszą się zrealizować według najgorszego scenariusza, ponieważ rynek dysponuje już narzędziami, które pozwalają zażegnać nawet najgorszą sytuację. Patrząc na zmiany w prawie upadłościowym, a w rezultacie powstanie prawa restrukturyzacyjnego wprowadzonego w 2016 roku, warto przyjrzeć się ewolucji prawnej jaką przechodzi rozumienie procesu wiążącego dłużnika z wierzycielami. Przykładem dobrej praktyki wykorzystania nowego prawa restrukturyzacyjnego są udane restrukturyzacje prowadzone pod zarządem polskiej firmy restrukturyzacyjnej PMR Restrukturyzacje S.A. z siedzibą w Warszawie.
Cele jakimi kierują się specjaliści restrukturyzacyjni to pomoc dłużnikom w odzyskaniu kondycji finansowej, ale również zwiększenie szansy wierzyciela na odzyskanie należności. Więcej w artykule Restrukturyzacja czyli zmiany w prawie upadłościowym